MÙA THU nói về VÚ SỮA ...

Hôm nay nhân dịp trời mưa, chúng ta hãy bàn về Vú Sữa vậy
Quê tôi dân dã nói từ Vú mà chu cả miệng mõi lắm thành ra hay gọi là Dzú cho đỡ nhọc cái miệng mà dễ nghe nhé.
...Nói về Dzú, thì khắp nơi nhưng ...thôi thì đi xa để thấy Miền Tây một dãi nơi nào cũng có dzú mà dzú ngon, đi tới đâu nghe nói ai cũng phải xích xoa ...

1. Vú sữa Đại Tâm

Đi theo con đường quốc lộ 1A xuyên qua thủ phủ nổi tiếng ăn chơi "gạo trắng nước trong" một thời, xui về ngã Bảy lại nghe văng vẵng bài hát "Tình anh bán chiếu " kể về câu chuyện anh chàng si tình xa quê hương Cà Mau xuôi về phố thị bán chiếu bông miên mang buồn lặng...rĩ rã mà buồn cho số phận của chính mình, qua thị trấn Sóc Trăng độ tầm năm cây số rẽ trái vào thị tứ Đại Tâm của huyện Mỹ Xuyên, đó là bạn đã đến xứ sở dzú móm nổi tiếng con buôn khắp nam kỳ lục tỉnh thời còn chinh chiến.

Ở xã Đại Tâm, huyện Mỹ Xuyên từ lâu nổi tiếng với loại vú sữa tím vì có vị ngọt thanh, hạt nhỏ, vỏ mỏng, khi chín vỏ trái màu tím than, căng mọng rất đẹp mắt. Vú sữa thường cho thu hoạch sớm vào giữa tháng 11 âm lịch, kéo dài đến Tết nguyên đán, nên hiện tại vú sữa đang độ nghịch mùa.

Do đặc thù là vùng đất giồng cát cao, rất thuận lợi cho việc trồng và phát triển của cây vú sữa nên Đại Tâm được xem là “thủ phủ” vú sữa đầu tiên ở Sóc Trăng khi toàn xã có hàng chục ngàn cây vú sữa được trồng rải đều tại các ấp, Trước năm 1975, vú sữa tím Đại Tâm đã nổi tiếng khắp Nam kỳ, dân buôn chuyến từ Sài Gòn, Cà Mau cũng lặn lội về đây lấy hàng.

Mùa vú sữa chín ở xã Đại Tâm bắt đầu từ tháng 12 kéo dài đến ra Giêng. Nhờ lợi thế nằm dọc theo tuyến quốc lộ 1A, người dân địa phương chỉ cần bày vú sữa ra hai bên đường là có khách dừng chân mua, không cần tìm đến thương lái. Điều khác biệt là vú sữa Đại Tâm được trồng bằng hạt theo kiểu trồng cây truyền thống chứ không phải ghép cành, nhờ đó tuổi thọ cây rất cao.

Nhớ lại, những ngày Tết sắp đến, đi ven theo đường những thúng vú sữa được xếp tầng đẹp mắt tại “thủ phủ” vú sữa Đại Tâm càng thêm hấp dẫn, như ” gọi, mời” những du khách phương xa khi đi qua đây. Đây cũng chính là món quà đặc sản đầy ý nghĩa cho du khách khi đến với vùng đất Sóc Trăng.

Do cây trồng từ hạt nên sống rất lâu và cây to cao cơ bắp khỏi phải bàn, không những trái ngon mà cây cũng có tác dụng ghê lắm, cây dzú sữa mà ghép lan màng Trầm Hương lất phất trước cửa thì vào Mùa Thu Tháng Tám khỏi phải bàn về hương. Thấp thoáng suy nghĩ ấy đã đưa tôi về một vùng dzú khác của miền tây yêu dấu, với đung đưa bát ngát dzú treo trên đường:

Đường em đi ngat ngát hương bay

Đường anh về dzú trãi dài thương mến

Thắp thoáng trên cành trái đầy chín mọng

Chờ anh về chung thủy một bàn tay ...

2. Vũ Sữa Lò Rèn

Từ Vĩnh Long về hướng Tiền Giang theo quốc lộ 1A đến qua Cai Lậy đến địa phận Châu Thành, trên xe du dương giọng ca Hương Lan "em yêu anh nên đành xa xứ, xuôi ghe chèo miệt thứ Cà Mau, gió lao xao thổi vào mái lá, như ru tình con gái Tiền Giang " thì xe đã đến cầu Rượu, đi chậm chậm rẽ vào đường nhựa bên phải bất cứ con đường nào, bạn cũng có thể thấy được những cây cao bát ngát như che chở cho mái nhà chơi vơi bên dưới ...nhớ lắm quê ây tôi yêu,

Một duyên kiếp tôi đã về nơi ấy

Đất bám chân người ruột để ngoài da

Ôi thiết tha ân tình thắm đượm

Đã bao lần hương vị mềm môi ...

Hỏi về gốc tích vú sữa Lò Rèn, không ít người dân địa phương trong vùng kể vanh vách giai thoại: ngày xưa có một anh thợ rèn (ở xã Long Hưng, huyện Châu Thành) là người thích ghép, lai tạo các giống cây ăn quả. Sau nhiều năm tìm tòi anh đã tạo ra một loại cây cho trái to, khi chín vỏ mỏng căng tròn đầy sức sống, xẻ ra thấy một dòng nhựa trắng đục như sữa nên đặt tên cây là vú sữa. Để nhớ công người lai tạo, vun trồng, người dân trong vùng đặt tên cho cây vú sữa này là Lò Rèn. Từ đó mà có tên gọi là vú sữa Lò Rèn.

Tuy nhiên, một giai thoại khác lại khẳng định: người có cây vú sữa đầu tiên là ông quan huyện ở xã Long Hưng, có người bạn tặng ông những trái vú sữa, ăn thấy ngon, ông giữ lại hạt đưa cho một người làm nghề rèn ở cùng xã về ươm. Cây phát triển tốt, người thợ rèn này nhân giống rồi mang hai cây biếu cho một nhà nho chuyên trị bệnh cho dân ở ấp Vĩnh Bình, xã Vĩnh Kim. Từ hai cây vú sữa đó, ông nhà nho nhân giống cho nhiều người dân trong xóm trồng. Khi được hỏi giống vú sữa này là của ai, người trồng đều nói của ông Lò Rèn như để tri ân người nhân giống cây này. Dường như cây vú sữa với vùng đất này “là duyên là nợ”, khi bén rễ đất Vĩnh Kim màu mỡ, cây vú sữa Lò Rèn có màu sắc và hương vị thơm ngon, hơn hẳn những nơi khác. Vú sữa Lò Rèn cho trái tròn, vỏ mỏng, nhỏ hột, dày cùi, nước chín, quả phơn phớt màu hồng, phảng thơm, mát dịu, ngọt thanh. 

Vú sữa Lò Rèn thường cho quả vào khoảng tháng 11 âm lịch hàng năm, du khách có thể về Tiền Giang vào thời điểm này để thưởng thức loại quả thơm ngon này

Đến Tiền Giang mà không thử qua vú sữa Lò Rèn quả là một thiếu sót. Nhờ điều kiện tự nhiên thuận lợi, vú sữa Lò Rèn có được hương vị đặc trưng, xếp vào loại trái cây ngon, được du khách địa phương và du khách quốc tế ưa thích. Từ lợi thế này, cây vú sữa đã được tỉnh Tiền Giang đầu tư để phát triển thành vùng chuyên canh, nổi tiếng là ở 13 xã thuộc huyện Châu Thành như Vĩnh Kim, Song Thuận, Phú Phong… Vú sữa Lò Rèn đã trở thành “thương hiệu độc quyền” của tỉnh Tiền Giang nói riêng và vùng đồng bằng sông Cửu Long nói chung. Vú sữa Lò Rèn cho quả quanh năm, sau khi cây đạt từ 7 năm tuổi trở lên. Hàng năm, mùa vú sữa thường kéo dài từ tháng 9 năm trước đến tháng 4 âm lịch năm sau. 

Vào khoảng tháng 11 âm lịch, vú sữa mới bắt đầu chín đồng loạt. Năm 2005, vú sữa Lò Rèn đã được cục Sở hữu trí tuệ (thuộc bộ khoa học và công nghệ) cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu hàng hóa. Vú sữa Lò Rèn nhờ đó mà có giá trị hơn, đặc biệt là khi xuất khẩu. Hiện nay, vú sữa Lò Rèn đã có mặt và nổi tiếng ở khắp các tỉnh thành trong cả nước, được nhiều người yêu thích. Và đặc biệt, loại quả này đã chính thức có mặt tại hệ thống siêu thị ở nhiều nước thị trường châu Âu, châu Mỹ. Ai đã từng thưởng thức vú sữa Lò Rèn, hẳn sẽ khó quên được hương vị của loại quả này.

So với Đại Tâm thì dzú ở Lò Rèn không thâm bằng, nhưng sản vật mỗi nơi cho con người cảm nhận không chỉ vị trên cành mà cả lòng hào sản tình cảm của người vun trồng chốn ấy...

Cuộc đời cho tôi nhiều cơ cực

Đến quê em không mua nỗi cuộc tình

Tình không đủ nuôi em khôn lớn

Nên cuộc tình chống vánh ...buồn vương

.

Tôi sẽ lại về thăm nơi ấy

Dzú đầu mùa tôi đã ...quen hơi

Giờ ra đi tất cả ... buông xui

Tôi nhớ mãi ôi ... một màu ...thâm tím ....

Nguồn: thực tế ST