Dòng sông BAO NGƯỢC

TẢN MẠN ...DÒNG SÔNG BAO NGƯỢC

Trước khi bắt nguồn câu chuyện của tôi, chúng ta tạm xem qua vài đoạn nói về địa lý của một vùng vắt ngang đông tây.
Người ta, nói đúng hơn địa lý ghi nhận rằng:
- Sông VÀM CỎ do 2 nhánh: Vàm cỏ Đông và Vàm cỏ Tây hợp thành. Cả 2 dòng sông này bắt nguồn từ Campuchia; Sông Vàm Cỏ Đông từ Campuchia chảy qua Tây Ninh rồi đến các huyện Đức Hòa - Đức Huệ - Bến Lức - Tân Trụ - Cần Đước.

Nói về nhánh thứ 2 từ Campuchia cũng chãy vào Long An qua các huyện Vĩnh Hưng - Tân Thạnh - Thạnh Hóa - Thủ Thừa - Tp. Tân An - Tân Trụ - Châu Thành.

Giữa sông Vàm cỏ Đông và Vàm Cỏ Tây có nhiều kênh rạch đan nhau, nhưng đáng kể nhất là kinh Trà Cú Thượng và Trà Cú Hạ, hai con sông này nhập lại tại xã Nhựt Ninh, Huyện Tân Trụ thành sông Vàm Cỏ. Sông Vàm Cỏ dài 39km khi đổ ra sông Soài Rạp.
Đoạn sông Vàm cỏ này là ranh giới tự nhiên giữa 2 huyện Cần Đước (Long An) và Gò Công Đông (Tiền Giang). Tuy ngắn nhưng sông Vàm Cỏ có 3 tên gọi khách nhau:
Đoạn đầu (gần sông Bần Quỳ) tên là Xá Hương
Đoạn cuối (giáp với Soài Rạp) tên là Vàm Bao Ngược.
Vậy khúc giữa tên gì ?
Theo tự điển Việt Nam: Vàm để chỉ ngã ba sông. Như vậy Vàm Cỏ tự nó cho biết đây là nhánh sông Soài Rạp.
Sẵn tiện tra luôn chử Cỏ: tại đây xuất hiện 2 ý nghĩa khách nhau.
Cỏ chỉ là cỏ, đơn giải thế, nhưng đơn giản quá đôi khi không đủ nghĩa.
Đây là khu vực từ Campuchia, đồng bào Khmer sống quanh đây, Chử Cỏ tiếng Campuchia có nghĩa là trâu bò "Vạco". Phải chăng Vàm Cỏ là đường lùa trâu về xuôi của người Khmer. 
Lẽ thường người xưa vùng đất Chân Lạp xưa, lúc triều Nguyễn chưa khai phá vùng này, người Khmer dùng trâu bò làm sức kéo, nhưng tôn giáo họ - Bà La Môn - không ăn thịt nên sự sinh sôi động vật này gần như tự nhiên nên số lượng nhiều, dùng dòng sông di chuyển để dể kiểm soát.

Nói thênh thang mất cả phương hướng, tại sao tôi lại tìm hiểu văn hóa nước chảy thế này, để tìm lý do của sự di chuyển nước ngược từ sông Soài Rạp đến tận biên giới Campuchia theo vùng dòng sông Vàm Cỏ Đông thế này, sách xưa có kể lại rằng dòng sông Vàm Cỏ Đông được vua Nguyễn Ánh tận dụng để chuyển gổ từ Gò Dầu (Tây Ninh) về vùng hạ đóng tàu, có lẽ các bạn đã trả lời được câu hỏi vì sau khu vực Cần Đước, Gò Công Đông toàn thợ đóng tàu giỏi rồi !
Lại lang mang nữa rồi ! Thôi thì xem qua bảng đồ để biết nãy giờ chúng ta bơi tới đâu ?
Trong bảng đồ trên phần tròn màu xanh nằm giữa địa phận Cần Đước - Gò Công Đông xuôi ra Soài rạp chính là Vàm Bao Ngược.

Nhắc lại câu chuyện: 
.."Thuở đó, trong Huyện Tân Hòa. Nhà ở trong xóm kể tới vài trăm, mà nhà nào nếu không giàu thì đủ ăn, chớ không nghèo lắm.

Sở dĩ xóm Tre dân số đông, sinh hoạt dễ, ấy là nhờ vị trí có nhiều bề thuận lợi hơn xóm khác. Trước xóm có sông Bạo Ngược tôm cá không thiếu gì. Dọc theo mé sông là dừa mọc đám nào đám nấy dây bịt, đốn lá đó mà lợp nhà, khỏi đi đâu xa cho mất công. Có nhiều rạch và xẻo từ ngoài sông cái đâm vô xóm giúp cho ghe ra vô rất dễ.

Còn phía sau xóm thì ruộng đất đã khai khẩn lâu năm rồi, hễ cày cấy thì chắc có lúa, khỏi lo thất mùa đói rách. Hết ruộng thì tới rừng, cái giăng rừng Truông Cóc cây cối không biết làm gì cho hết. Người ta nhờ đó mà có cột, có cây cất nhà, lại thêm có củi mà chụm.

Lại phía Rạch Nhợ, gò Xoài gần đó, hễ đến tháng 11, tháng chạp nước mặn dưới sông Bao Ngược tràn lên ruộng, chừng nước giựt ruộng khô, muối đọng cùng trên mặt đất. Người ta xúc muối đó gánh về nấu đặng lọc lại mà dùng, khỏi xuất tiền mua hay là gánh lúa đi đổi.

Dân xóm Tre đương vui vẻ với cảnh đời ấm no yên tịnh thình lình nghe ông Thuận nói chuyện Tàu Pháp chở binh do cửa Cần giờ và hạ thành Gia Định, thì ai nấy tuy miệng nói cứng, song trong bụng có hơi lo..." - (Hai Vợ - Hồ Biểu Chánh)

.."Trong lúc Lê Tả Quân ngồi chức Nam Thành Tổng Trấn, ngày có lập tại xứ Cần Đước một cái đồn gần sông Bao Ngược...

..Ánh Nguyệt tuy mặc quyền áo lam lũ, ty buồn rầu rồi lại bịnh hoạn nên vóc ốm mình gầy nhưng mà gương mặt thêm yểu điệu. Mấy cậu ngồi trong mui thấy nàng ngó nhau miệng chúm chím cười hoài.

Trinh Tường mời vô không đặng bèn hối bạn nhổ sào mà thả ghe trôi dọc theo sông Bao Ngược, rồi lấy cây đờn tỳ bà trao cho Ánh nguyệt.

Ánh nguyệt đã lâu không dám rờ tới cây đờn, nhưng mà hôm nay nàng ôm cây tỳ bà mới lên dây, thì tiếng to như khóc, tiếng nhỏ như than, rồi đến chừng nàng gài vô bản, thì khúc mau như nước đổ, như tuôn, khúc chậm như gió đàn, như chim hát. Trăng thanh gió mát, nước dợn, đờn tươi, cảnh tình dường ây ai người phong lưu cũng phải cảm hứng ..." (Ngọn cỏ Gió Đùa - Hồ Biểu Chánh).

Nước chảy trổ trủng vậy mà tôi từ đó leo lên, bao giờ anh vũ leo nước ngược hóa rồng hay thực chất là sự đi nghịch tạo hóa, Chuyện tới đây cũng là lúc 23h12 phút, tạm dừng không bàn đến nữa ...

Thật ra thì sự đang bàn không phải ngưng vì thời gian đã khuya mà do vài câu chữ đã làm bài dài chỉ e làm chán người xem, càng nói càng thêm dài, thôi tạm dừng vậy ...

Nguồn: tổng hợp ST